Беларуская вёска

Беларуская вёска не такая, як на Украіне або на Доне. Там не дзіва вёскі ў дзвесце - тысячу двароў. У нас дваццаць-трыццаць хат - гэта ўжо вёска. А на захадзе Беларусі яшчэ і дагэтуль многа хутароў, хаця людзі паступова і кідаюць іх.

Вось хутар на Гродзеншчыне. Да бліжэйшай станцыі некалькі кіламетраў лесам, палямі, пералескамі. Паўсюль раскіданы грады ўзгоркаў, а на іх - сіні зубчасты лес. Між градаў - палі канюшыны, залатыя лапікі лубіну. Праз густыя зарасці чорнай вольхі бяжыць вясёлая і чысцюткая рачулка Лоша. На беразе яе прыткнуліся адна да адной некалькі спраўных хат са студнямі, адрынамі. Адрына - гэта вялікая халодная будыніна для захоўвання сена. Крыху далей у звіліне Лошы - векавыя дрэвы былога фальварка. (112 слоў)

Паводле У. Караткевіча

Вожык

Вожык жыве ва ўсіх мясцінах Беларусі, а найчасцей у лесе. Ёсць сярод вожыкаў і такія, што не цураюцца жыхарства ў горадзе ці вёсцы. Іх можна ўбачыць у садзе, парку, а таксама непадалёку ад хлява свойскай жывёлы.

Вожык вельмі адважны звярок. Ён не спяшаецца ўцякаць, сустрэўшы каго-небудзь на сцяжынцы. Натапырыць свае вострыя калючкі і сярдзіта пыхкае. Баронячыся ад нападу, звярок згортваецца ў клубок. Няшмат знойдзецца ахвотнікаў пагуляць з такім калючым мячыкам.

Вожык - самы адважны паляўнічы. Шмат знішчае ён шкодных жукоў, слімакоў, бурыць кратовыя гнёзды. Асабліва зацята змагаецца з паўзучымі гáдамі. Гадзюка ўмела бароніцца, пагрозліва сыкае, стараецца ўкусіць звярка. Вожыка надзейна бароняць вострыя калючкі, і ён звычайна перамагае. (118 слоў)

Паводле У. Ягоўдзіка

Прыўкрасны горад

Мінск - самы буйны з гарадоў Беларусі.

Праспект Незалежнасці - цэнтральная вуліца сталіцы. Праедзьце па ім. Ад плошчы Незалежнасці з Домам урада вы трапіце на Кастрычніцкую плошчу, на якой стаіць Палац Рэспублікі. А насупраць яго - сквер, тэатр імя Янкі Купалы.

А пасля аўтобус памчыць вас паўз Свіслач, пакружыць ля абеліска на плошчы Перамогі. І далей, далей. Ля бронзавага задуменнага Коласа між галінастых бяроз, ля філармоніі. Міма батанічнага саду і парку імя Чалюскінцаў. Вы праедзеце шмат старых і новых будынкаў і трапіце на шырокую шашу, якая бяжыць між лясоў і ўзгоркаў да самай Масквы.

Мінск у вайну змагаўся гераічна. Гераічна паўставаў пасля вайны з попелу. Гораду-герою належыць быць прыўкрасным. І ён прыўкрасны. У кожны час дня і ночы, у кожную пару года. А будзе яшчэ прыгажэйшы. (125 слоў)

Паводле У. Караткевіча

Крынічка

Раніца. Сонейка пачынала новы дзень. Дзесьці крычалі гусі. Лясны жаваранак і салавейка ў цяністых кустах стараліся навыперадкі павітаць сонейка першымі. Песні іх дрыжалі прыгожай музыкай у хвалях паветра ціхай раніцы.

Цяжка было вызначыць лепшага спевака.

Здаўна ў гэтай мясціне з горкі цякла крынічка. Яна частавала сваёю вадою яшчэ нашых дзядоў і прадзедаў. Яе вада - найчысцейшыя слёзы веснавых хмарак. Яе беражкі - аксамітныя межы. З-пад гэтых аксамітаў ззяла золата жоўтых пяскоў.

А прасторы навокал! Колькі хараства, колькі мудрага задумення ў іх! Не дзіва, што каля крынічкі кіпела жыццё. Кожнаму хацелася стаць бліжэй да вады. Адным палюбавацца на сваё хараство ў яе люстры. Другім - паслухаць цікавую музыку. Яе складалі дробныя хвалькі, скачучы з каменьчыка на каменьчык. Трэція блукалі тут для адпачынку ў прахалодзе бліскучых хваль. (123 словы)

Якуб Колас

Навошта ў хаце парог?

Парог - месца ў хаце незвычайнае. З ім звязана мноства народных звычаяў, прыкмет. Нашы продкі лічылі, што парог - своеасаблівая мяжа. Яна аддзяляе чалавечае жыллё ад прасторы неасвоенай, нежылой, варожай для чалавека.

Парог лічыўся ў народзе месцам, дзе жывуць душы продкаў, якія могуць уплываць на людзей, іх здароўе, заможнасць, узаемаадносіны. З гэтым вераваннем звязаны розныя старадаўнія звычаі.

Найбольш вядомы з іх - рытуальнае сядзенне перад парогам напярэдадні паездкі, падарожжа. Змест, сімволіка гэтага звычаю - звяртанне ў думках да душ продкаў з просьбай аб дарамозе ў дарозе. Вось чаму абавязковым элементам гэтага звычаю з'яўляецца маўчанне. Яно абазначае сімвалічнае далучэнне да свету продкаў-нябожчыкаў. Менавіта ў гэтыя кароткія імгненні ўнутранай засяроджанасці і звяртання да памяці продкаў наладжвалася духоўная сувязь жывых людзей з продкамі - добрымі абаронцамі, дарадчыкамі. (124 словы)

Паводле Уладзіміра Коваля