Палітра мáя

Невычэрпная маляўнічая палітра мая. Зялёны і блакітны, жоўты і аранжавы, сіні і пунсовы - усе колеры ўвабраў у сябе гэты паэтычны месяц. Яшчэ нядаўна дрэвы і кусты стаялі аголеныя, а вось ужо светла-зялёныя лісточкі радасна шапацяць. Пасля кароткага цёплага дажджу зазелянелі бярозкі. Тонкія галінкі густа ўнізаны дробнымі лісточкамі. І паветра ў бярэзніках свежае, духмянае.

Апрануўшыся ў зялёны ўбор, цвітуць беластволыя дрэвы, а майскі ветрык, страсаючы суквецці, клубіць пылком у прыгожа прыбраных зялёных кронах.

На кожнай галінцы маладзенькай елкі віднеюцца ярка-жоўтыя кветкі-ліхтарыкі. Сасна, сваячка елкі, прыбралася ў далікатныя аранжавыя шышачкі. Пры нязначным подыху ветру з яе ўзнімаюцца воблачкі белага пылу, прыпудрываючы навакольную зямлю, дарожкі, лужыны. Чаромха пакрылася пахучымі белымі кветкамі, сабранымі ў гронкі. (113 слоў)

Паводле А. Курскова

Вуліца розных настрояў

Па адзін бок вуліцы выстраіліся, як салдаты на парадзе, новыя хаты, абгароджаныя белым штыкеінікам. Ён яшчэ не паспеў счарнець ад дажджоў. Заходзячы, сонца зазірне ў кожнае іх акно і, палыхнуўшы пажарам, зойдзе за далёкі лес.

Па другі бок вуліцы за пазелянелымі частаколамі стаяць старыя хаты. Яны пазіраюць на свет скрозь густое голле садоў цьмянымі невялікімі вокнамі.

Паглядзіш на адзін бок вуліцы і ўбачыш вясёлае зіхценне шкла. Яно адваявала шмат месца, адкрыла людзям свет з чатырох бакоў. Паглядзіш на другі. Там зацятая панурасць глухіх сцен. І на момант страціш адчуванне рэальнасці. Здаецца, нехта знарок вылепіў такі канстрастны, надта падобны на жывую сапраўднасць макет, каб паказаць розніцу паміж учарашнім і сённяшнім днём. Рэдка даводзіцца бачыць граніцу часу, так выразна праведзеную па самай паверхні жыцця... (125 слоў)

Паводле В. Палтаран

Родныя краявіды

Незвычайнай, нейкай новай з выгляду здавалася зараз яму Беларусь.

Магутныя рэкі з мноствам прытокаў - гэта своеасаблівыя галінкі, атуліўшыя аблюбаваную імі зямлю. Галінка Прыпяці і Бярэзіны, Дняпра і Сожа... Дзвіна ўвагнулася кронай, жадаючы не абмінуць, аздобіць паболей паўночную частку краю. Нядрэнна прыдумана ўсё гэта нейкім нябачным творцам. Проста і адначасова шчодра, з пяшчотай зроблена.

Паклапаціліся зямныя майстры-дэкаратары і пра тое, каб не было сумнай аднастайнасці ў краявідах. Чаму серабрыцца павінны толькі галінкі-рэчышчы? А хіба шматлікія ўпадзіны, сведкі грукату вулканаў ці скрыгату ледавікоў, не варты таго, каб блішчаць рознафігурнымі пацеркамі? Варты! І вось тысячы азёраў, як крыштальныя расінкі, абтрэсеныя з галінак, парассыпáліся тут і там. Сціплыя, задуменныя, яны лагодна зіхацяць пад сонцам.

Хвалістымі плямамі выступаюць курганы і пагоркі, шмат дзе ўтвараючы суцэльныя ўзвышшы. (127 слоў)

         Паводле П.Ткачова

Жыццё ў вадаёме

У цёплы летні вечар над вадой снуюць падзёнкі, падобныя да вялікіх камароў. Падзёнкі - прывабная здабыча для рыбы. Акунí, плоткі, язí, ляшчы выскокваюць з вады, на ляту хапаючы падзёнку ў паветры.

У ціхай, прагрэтай сонцам вадзе плаваюць залацістыя карасі. Яны кормяцца лічынкамі камароў і вадзянымі раслінамі. На карасёў і іншых невялікіх рыбак палюе зубасты драпежнік шчупак.

Маладыя акуні чародкамі плаваюць між трысця, а буйнейшыя шукаюць здабычу ў глыбокіх мясцінах, хапаючы без разбору ўсё, што можна праглынуць: дробных рыбак, і чарвякоў, і насякомых, і рачкоў...

На самым дне вадаёма ляжыць, як калода, вусаты сом. Ён падпільноўвае тут здабычу. Гэтая вялізная, тлустая і непаваротлівая рыбіна можа праглынуць нават кáчку. Тут жа, на дне, корпаючыся ў глéі ці хаваючыся ў зарасніках, праводзіць час і лянівы лінь. (125 слоў)

Паводле В. Вольскага

Васількі

Сонечны летні дзень. Срэбна-зялёнаю хваляй гайдаецца, шэпчацца з лагодным ліпеньскім ветрыкам жыта. А на мяжы поля - блакітныя кропелькі васількоў. Як жа вярнуцца дамоў без букеціка мілых, знаёмых з дзяцінства красак?

У нашы дні васількі, ці валошкі, як іх называюць у некаторых мясцовасцях, сустракаюцца ўсё радзей. Яны даўно залічаны ў шматлікае войска пустазелля. З гэтым войскам людзі змагаюцца штогод, інакш не атрымаць багатага ўраджаю збажыны або карняплодаў. Але не хочацца, каб васількі зусім зніклі з нашых палеткаў...

Паводле легенды, Ісус Хрыстос, ідучы палявой дарогай, вучыў сваіх спадарожнікаў Пятра і Паўла: «Добра быць коласам, але шчаслівы той, каму давялося быць васільком».

Калісьці з пялёсткаў васількоў гатавалі адвар, які дапамагаў пры хваробе вачэй. Напэўна, асабліва карысны гэты адвар тым, хто не заўважае і не шануе Хараство. (124 словы)

Паводле У. Ягоўдзіка

Майстра жывапісу

Творчасць Віталя Канстанцінавіча Цвіркі, народнага мастака Беларусі, - цэлая эпоха ў мастацкім жыцці нашай краіны. Яна, сцвярджаюць спецыялісты, увабрала ў сябе лепшыя дасягненні як беларускага, так і сусветнага мастацтва.

Чалавек няўрымслівага таленту, паэт і рамантык, Віталь Цвірка заўсёды ў творчым пошуку. З эцюднікам у руках мастак абышоў самыя аддаленыя куткі Беларусі. Яго пейзажы кранаюць гледача глыбокай пранікнёнасцю, вялікай жыццёвай сілай і адухоўленасцю. Хочацца блукаць па заснежаных палях, любавацца хараством восеньскіх узлескаў, кранутых лёгкай пазалотай, або ўглядацца ў бяскрайнія прасторы.

Прыхільнікі яго таленту, сустракаючыся з творамі майстра, ніколі не бываюць абыякавымі. Разам з мастаком яны то радуюцца сакавіцкаму сонцу і першай зеляніне, то падарожнічаюць па берагах Нарачы, Бярэзіны або Свіслачы, то любуюцца цудамі прыроды: блакітам нябёсаў, спякотным летнім днём і стракатасцю залатой восені... (123 словы)

Паводле П. Карнача

Берагам Нёмана

Дарога павярнула ўлева, шчыльней тулячыся да прыгажуна Нёмана. Падыходзячы да лесу, той апісваў вельмі зграбную лукý. Яна выглядала старасвецкім садам, у якім замест пладовых дрэў раслі разложыстыя, дуплястыя дубы, убраныя чорнымі шапкамі буславых гнёздаў. Часам гэтыя гнёзды здаваліся нейкімі дзіўнымі падвескамі над дубамі.

Не даходячы да лукі, выгнуўшыся яшчэ раз каля лесу вельмі прыгожаю дугою, Нёман забіраў управа, пралёгшы бліскучаю стужкаю паміж лугамі і полем. На адным канцы другі стаялі кучаравыя пышныя хвоі, звесіўшы над вадою махрыстыя галіны і аплёўшы пясчаны бераг цэлаю сеткаю карэння. За імі пачыналіся маладыя баравіны, перамешныя са старым лесам. З зялёнага мора маладога хвойніку то тут, то там высока ўзнімаліся парасоны-верхавіны хвой-старадрэвін. Яны, здавалася, аглядалі прасторы сваёй маладой змены, цешачыся і яе размахам, і сакавітай жыццёвасцю. (126 слоў)

Паводле Якуба Коласа

Крылатае насельніцтва пушчы

Красавіцкім ранкам вы абавязкова пачуеце ў пушчы спеў глушца. Ён такуе на суку высокага дрэва на досвітку. Вакол цёмна, лес яшчэ не абудзіўся. Звесіўшы крылы ўніз, распускае хвост веерам і выцягвае наперад шыю, а галаву задзірае ўгору. Такуючы, ён нічога не чуе, нічога не заўважае. Разам з зубрам гэты дзікі лясны певень з'яўляецца жывым прадстаўніком ледавіковага перыяду.

Нямала ў белавежскіх лясах цецерукоў, рабчыкаў, курапатак, а на рэчках, балотах - дзікіх кáчак жораваў, буслоў... у непраходнай глушэчы гняздзіцца на векавых дрэвах рэдкі птах - чорны бусел.

Вясною і ў пачатку лета Белавежская пушча поўная жыцця, птушынага спеву. Непадалёк ад лясных рэчак выводзіць свае чароўныя трэлі сціплы начны спявак салавей. Гарэзна свішчуць шпакі, спяваюць берасцянкі, чыжы, шчыглы, дразды... З ранку да вечара не змаўкае шматгалосы птушыны хор. (125 слоў)

Паводле В.Вольскага